001131.jpg

بزرگترين سايت هزاره اول پيش از ميلاد در سردشت كمانا» قديمي ترين دولت معتبري است كه در سده نهم پيش از ميلاد به مركزيت كايزيرتو» در جنوب درياچه اروميه واقع بود و در سال هاي قبل و بعد از انقلاب اسلامي پژوهندگان تاريخ سعي در تعيين حدود نسبي قلمرو آن كرده اند. آخرين يافته ها در خصوص اين دوره تاريخي در منطقه ربط سردشت از شهرهاي آذربايجان غربي است.
يك باستان شناس در گفتگو با خبرگزاري فارس در اروميه گفت: بزرگترين سايت هزاره اول پيش از ميلاد در اين منطقه واقع است كه اولين فصل از حفاري منطقه به پايان رسيده است.
بهمن كارگر اظهار داشت: در بررسي هاي اوليه محوطه مذكور 14 هكتار پيش بيني شده بود كه طي حفاري هاي انجام گرفته استقرارهايي در دره هاي اطراف مشابه استقرار هاي تپه اصلي مشاهده شده است.
وي تصريح كرد: اين سايت 25 هكتار تخمين زده مي شود كه برنامه ريزي علمي براي پژوهش در اين منطقه 15 سال پيشنهاد مي شود.
كارگر از موصاصير بودن اين محل خبر داد و افزود: موصاصير بزرگترين معبد خداي هالدي است و مورد احترام تمام پادشاهان اورارتو بود.
وي در توضيح اين مطلب افزود: اگر موصاصير بودن اين محل قطعي شود، مسيرهاي حمله هشتم سارگون دوم به خاك اورارتو مشخص مي شود چون وي مي گويد: اول از مانا عبور كردم كه ما مركز مانا را به دست آورديم، سپس مدتي مهمان پادشاه مانا بودم و موقع برگشت بعد از تنبيه روساي اول، بزرگترين امپراتور اورارتو معبد و پايتخت موصاصير را غارت كردم، در نتيجه با به دست آوردن اولين محلي كه سارگون از آنجا عبور كرده و آخرين محلي كه آن را نابود كرده و به كشور خود بازگشته خط سير آنها مشخص مي شود.
عضو هيات علمي دانشگاه ادامه داد: ربط روشني بخش تازه اي براي مشكلات هزاره پيش از ميلاد است و اهميت آن به علت واقع بودن اين منطقه در كنار رودخانه  زاب است چرا كه سارگون مي گويد من از زاب گذشتم و به مانا نزديك شدم.
كارگر همچنين در اين باره گفت: با پايان فصل اول از حفاري منطقه، كف موزاييك كاري شده توسط قلوه سنگ هاي كوچك كه به شكل دواير متحدالمركز هستند كشف شده است و توانستيم 50 متر مربع از اين كف سنگي را سالم به دست آوريم.
وي در بيان ويژگي هاي اين منطقه گفت: براي اولين بار در اين منطقه آجرهاي لعابدار داراي تصاوير هندسي، اساطيري، گياهي، انساني و شير بالدار و مدارك آجري فراواني به دست آمده كه خطوط روي آنها مربوط به خط اورارتويي است.
كارگر گفت: قبل از انقلاب اسلامي يك هيات آمريكايي بر اساس مطالعات انجام داده در دشت سلدوز به مركزيت تپه حسنلو طبقه 4 ب» از 10 طبقه حسنلو را به كايزيرتو» مركز مانا نسبت دادند، اما بر اساس آخرين گزارش كاوشگران حسنلو، هيچ آثاري مبني بر اينكه حسنلو مركز مانا باشد وجود ندارد. وي توضيح داد: بعد از كشف مداركي در 8 كيلومتري شمال شرق بوكان در محل قلایچی احتمال داده شد اين محل ايزيرتو پايتخت مانا باشد، حفاري هاي كوتاه مدت در اين محل انجام و يك كتيبه به خط آرامه كهن كه از خداي هالدي، بزرگترين خداي اورارتوها، خداي اداد (طوفان) و ايزيرتو نام برده شده است، كشف شد و از سال 78 بعد از 15 سال وقفه، در قالب يك برنامه 10 ساله به صورت بنيادي فرهنگ پادشاهي مانا مورد مطالعه قرار گرفت كه 7 فصل كاوش آن انجام شده و فصل هشتم امسال آغاز مي شود.
كارگر ابراز كرد: طي حفاري ها يك فرهنگ مانايي با 3 دوره شناسايي شد و اين كه اولين پادشاه قبل از ماد در ايران ماناست. وي در اين باره تاكيد كرد: تپه بورگوسي، قلعه اي در تپه شاه مردان در نزديكي رودخانه جغتاي مياندوآب، قلعه اي در محل جان آقا در شاهين دژ، سنگر در منطقه بوكان، قلعه آربنوس واقع در شمال فلایچی از ديگر آثار به جا مانده از دولت مانا در آذربايجان غربي است.
كارگر همچنين تصريح كرد: تمامي معابر صخره اي كشف شده در استان مربوط به معماري دوره اورارتو است، طي سال هاي گذشته تعدادي از معابر مانايي در استان هاي كردستان و پايين تر از آن شناسايي شده بود كه بر اساس آخرين تحقيق انجام شده توسط يك محقق آلماني مشخص شد تمامي آنها به دوره هخامنشي بر مي گردد.