برده کنته (مهاباد- ارومیه)
مجموعه اثر برده کنته در هفت کيلومتري شمال شهر مهاباد بر سر راه اين شهر به اروميه قرار دارد برده کنته کلمه اي است متشکل از سه کلمه برديه معناي سنگ و کن به معناي حفره و گودال پسوند داشتن که در مجموع معناي سنگ حفره دار را مي دهد که طبيعتا" اسم با مسمائي نيست اگر چه و جه تسميه" کاملا" عاميانه است حال چه نام ديگري در در طي دوران داشته فعلا" مجهول است و شايد اثار تاريخي برده کنته اشاره اي به احترام سنگ در طول تاريخ است اين اثر شامل چند قبر صخره اي و يک دخمه با دژ ورودي يکي به صورت عمودي و ديگري افقي و چند رديف پلکان است با دقت در کنده کاري هاي کوه مي توان گفت که اين اثر کلا" به مراسم مذهبي اختصاص داشته و ارتفاع صخره اي مقابل ان که اکنون جاده اسفالته مهاباد –اروميه از وسط ان مي گذرد و به نظر مسئولان عبادگاه بوده است در ارتفاع صخره نخست دو نوع مراسم مذهبي اجرا مي شده که يکي از اين دو در فضاي ازاد و بر روي کوه و ديگري در ارتباط با دخمه کنده شده و در دل صخره بوده است. انچه از قرائن بر مي ايد محدوده" اين اثر تاريخي بيش از حد فعلي بوده که در اثر کشيدن جاده" اسفالته قسمتي از اين اثر از بين رفته ولي بقاياي حکاکي ديواره" غربي در سمت چپ بريدگي کوه هنوز مشهود است .
عموما" تپه" مذکور مشرف بر دشت تاريخي و قديمي (شهرويران) و در 5 کيلومتري سمت راست قريه" باستاني (درياس ) و مستقيما" بر مقبره" مادي فقرقا(505-807 ق م ) مي نگرد در منتهي اليه سمت شرقي اثر کانال ابياري رودخانه مهاباد (جانداران) جاري است نماي عمومي اين اثر و انچه از ظواهر امر بر مي ايد به احتمال نشانگر عبادتگاه(قربانگاه) مشابه با زيگورات بوده که شمال پله هاي سنگي خشن مي باشد و هيچ گونه ظرافتي مشابه انچه که در تخت جمشيد يا شوش ديده مي شود و جود ندارد و اين مي رساند که اثر قبل از دوره هخامنشي و شايد قبل از دوره ماد و به احتمال به حکومت مانا در هزاره اول قبل از ميلاد برسد ارتفاع پله به هيچ وجه يکسان نيست مقدار تقريبي 58 پله محاط بر سه جهت تپه مذکور است که به احتمالا" تپه محل دفن جنازه باشد در قسمت جنوبي تپه مشرف بر قريه" يوسف کند سوراخي به ارتفاع 75 سانتي متر و عرض50 سانتي متر تعبيه شده که انتهاي ان در محل تپه به اطاقک مانندي ميرسد که ظاهرا" بن بستي بيش نيست در ديواره جنوبي که به صورت کانالي به داخل تپه و به اطاقک مذکور ميرسد ممکن است کانال ابياري در گذشته باشد چه محل عمومي اين تپه طوري قرار گرفته که به راحتي مي تواند اب قريه (روستاي کهريزه) که اندکي دورتر از قسمت جنوب غربي اثر مي باشد شواهد قسمت غربي جاده نمايانگر اين تفکر است.
در قسمت شرق کانال اب و در امتداد برده کنته يک رديف سنگهاي منظم تا قلب اب کشيده شده که در قسمت عمق رودخانه با زاويه اي منفرجه به مسير مصلاي رود ادامه دارد و در فاصله" ده متري به موازات اين جاده " سنگي بقاياي جاده سنگي ديگري که به مراتب کم ارزشتر از قسمت نخست ياد شده مي باشد وجود دارد .
احتمالا" اين دو رديف بقاياي ديواره هاي قلعه يا حفاظ شهري بوده بعيد نمي نمايد که بقایاي سدي قديمي باشد که در دوران مانايي احداث شده باشد چون اين دو رديف دقيقا" در عرض رودخانه ايجاد شده است اين احتمال را نيز مي توان داد که اين سنگها ديواره هاي يک سد انحرافي باشد که بدان وسيله بالا اوردن اب رودخانه را تا مداخل اصلي برده کنته فراهم نموده باشد و بعد از گذشتن از زير تپه اصلي به وسيله کانالهايي انرا به جلگه پر برکت شهرويران منتقل کرده باشند