آردینی

شيروان ياري

 بهمن کارگر کارشناس ارشد ميراث فرهنگي اروميه و سرپرست حفريهاي کشور در باره پايتخت مانائيها اينچنين مي گويد:بعد از مطالعات فارغ التحصيلان دانشگاه پنساوانياي آمريکا و تصورات غلط آنان درباره اين تپه به عنوان سايتي از مانائيها، در سال 1364 گروهي از باستان شناسان سازمان ميراث فرهنگي کشور جهت انجام يک فصل بررسي و شناسايي محوطه هاي باستاني عازم منطقه بوکان شدند، اين گروه ضمن بازديدهاي خود با تپه اي مواجه شدند که از هر لحاظ داراي اهميت بوده است در سطح تپه و نيز گودی هائي که توسط غارتگران فرهنگي ايجاد شده بود شمار زيادي آجر لعابدار و قطعات متعدد آن پيدا شد و بنابر گفته اهالي منطقه اين آجرها که عموماً لعابدار و داراي نقوش گوناگون بوده دست به دست خريد و فروش مي شد(نمونه اين آجرها در موزه هاي شرق کهن در توکيو،ايهو در توکيو، موزه لوور در فرانسه و... سردرآوردند.)

آقاي کارگر در ادامه مي گويد: طي کاوشهاي باستانشناسان سازه هاي مهم معماري از جمله قسمتي از کتيبه سنگي به اضلاع150×80 سانتيمتر که حاوي سيزده سطر به خط آرامي مي باشد در داخل تالار معبد کشف گرديد، که بعدها توسط آقايا دکتر رسول بشاش از دانشگاه تهران و پروفسور آندره لومر از دانشگاله سوربن فرانسه ترجمه گرديد.

ايشان مي افزايند: کاوش ها در اين منطقه بنا به دلايلي به حالت تعليق درآمد تا اينکه در سال 1378 هيئتي به سرپرستي بنده موفق به کشف بقاياي معبدي شديم که طبق کتبيه آرامي آن متعلق به دوره مانا و داراي قدمتي در حدود 800 ( قبل از ميلاد) بوده و در واقع همان شهرزيرتو(ايزيرتو) پايتخت ماناها مي باشد.

در دومين فصل کاوش، هيئت کاوش ما توانست بزرگترين قلعه نظامي ماناها را در ساحل شمالي زرينه رود در بالاي کوه مجاور روستاي جان آقا( از توابع شهرستان مياندوآب) شناسايي نمايد.علاوه براين قلعه چند قلعه مانايي ديگر در فصل هاي بعد در مکان هايي چون روستاي آربنوس، روستاي ساريقاميش، آغجيوان(از توابع شهرستان بوکان) شناسايي گرديد که عملکرد حفاظتي نسبت به شهر ايزيرتو(قلايچي) داشتند.

کارگر در ادامه اظهار داشت: در بالاي تپه قلايچي مجموعه اي معماري به دست آمده که مساحت آن حدود يک هکتار است داراي يک ورودي بزرگ با دو پشتيبان در دو طرف ورودي و سه در ورودي مي باشد در کنار ورودي اتاقي کوچه وجود دارد و آثار دوپايه ستون در آن ديده مي شود. کف مجموعه به صورت سنگفرش مي باشد و در وسط اين مجموعه تالار ستون داري وجود دارد که نسبت به کل مجموعه حالت مرکزيت به خود گرفته است. در داخل حصار نيز، تالار ستونداري با اضلاع حدود35×19 متر قرار دارد که در وسط آن چهل ستون به عنوان نگهدارنده سقف عمل مي کردند و در امتداد بخش شمالي تپه سه اتاق کوچک با اضلاع حدو د 3×4 متر بدست آمده و در شمال غربي تالار و در پشت سه اتاق مذکور اتاقي به اضلاع 5×5 قرار دارد که در وسط آن سکوئي با اضلاع 1×1 متر به عنوان سکوي هدايا قرار دارد. کف تمام اين مجموعه به صورت سنگ فرش پر شده است.

گفتني است شهرستان بوکان با اين همه آثار باستاني که قرار دارد هنوز در آن شعبه اي بنام نمايندگي ميراث فرهنگي وجود ندارد.