زلزله
حتما درباره صفحات زمین چیزهایی شنیده اید همانطور که می دانید پوسته ی کره ی زمین یکپارچه نیست ، بلکه از مجموعه صفحه هایی به نام صفحات تکتونیک تشکیل شده که کنار یکدیگر قرار گرفته اند و تحت تاثیر نیروهای درونی زمین ،نسبت به یکدیگر و در محل مرزها ،حرکتی بسیار کند ، اما پر قدرت دارند . به مرز بین این صفحه ها که شاهد بروز این حرکات است ، گسل گفته میشود.
ایران از نظر زمین شناسی هم وضعیت تقریبا استراتژیکی دارد . ناحیه ای که ایران روی آن قرار گرفته ، قسمتی از حاشیه جنوبی صفحه ی عظیم اوراسیاست که به وسیله ی یک گسل از آن جدا شده است.
صفحه ی ایران مثلث تقریبا یکپارچه ای است که اظلاع آن را سه گسل مهم و نسبتا فعال تشکیل می دهد.
صفحه ی بزرگ اوراسیا در شمال هند- استرالیا در جنوب شرقی و عربستان در غرب و جنوب غربی، ایران را طوری از سه جهت تحت فشار و رانش قرار می دهند که برآیند نیروی آنها تقریبا در راستای  شمال شرقی قرار می گیرد
گسل شمالی از طبس ، بوئین زهرا ، رودبار ،زنجان ، اردبیل و تبریز یعنی محل شدیدترین زلزله های تاریخ ایران البته تهران ! می گذرد .
حرکت این صفحه ها نسبت به یکدیگر چیزی حدود چند سانتیمتر در سال است. در بعضی مواقع و به دلایلی ، این صفحه ها به یکدیگر گیر میکنند و مدتها بی حرکت باقی میمانند،اما این وضعیت تا همیشه ادامه پیدا نمی کند ، نیروی رانش صفحه ها  بلاخره بر مقاومت پوسته زمین غالب می شود و صفحه ها ناگهان به راه می افتند و انرژی ذخیره شده در این مدت را به صورت یک حرکت سریع و ناگهانی – که سرعت لحظه ای آن گاه به هشت هزار کیلو متر در ساعت می رسد – آزاد می کنند این اتفاق و انرژی عظیم آزاد شده در ضمن آنکه باعث ارتعاش صفحه ها در اطراف محل شکست می شود ،همان چیزی است که به آن زلزله می گوییم .
بسیاری از مردمی که در بم جان خود را از دست دادند.قربانی روشهای نادرست ساختمان سازی شدند.
در بم ساختمان ها اغلب حاصل ترکیب نادرست و بی تناسبی از معماری سنتی و مدرن بودند ، یعنی دیوارهای ساخته شده از خشت های سنگین با اتصالات نه چندان محکم که روی آنها تیرآهن های فولادی سقف قرار می گرفت و فضای بین تیر آهن ها دوباره با خشت و گل پر می شد . بدتر این که بسیاری از خانه ها ، خانه های قدیمی یک طبقه ای بودند که بعد به دلیل کمبود فضا ، روی آنها طبقه یا طبقه های دیگری ساخته شده بود .
این روش ساختمان سازی ، یعنی به هم چسباندن مصالح ساختمانی سنگین با اتصالات سست ، همان چیزی است که زمین لرز ه ای از نوع بم ، برای ایجاد حداکثر  خرابی و گرفتن بیشترین قربانی به آن نیاز داشت .
اولین دسته امواج زمین لرزه ی ، با سرعتی نزدیک به سرعت صوت  در جامد ( یعنی حدود 1400 متر در ثانیه ) از مرکز زمین لرزه منتشر شد و چند ثانیه بعد به بم رسید .
این امواج از نوع عرضی بودند ، یعنی راستای ارتعاششان عمود بر سطح زمین بود و بنابراین باعث شد ، سطح زمین مانند یک سطح پثوی مواج در راستای قائم به ارتعاش در آید .
در نتیجه چنین موجی که ساختمان ها را هم به لرزش در راستای بالا و پایین واداشت ، همه ی اتصالات عمودی سست شد ، یعنی خشت ها از همدیگر جدا شدند و تیرآهن های سقف نیز از جای خود در آمدند .
به این ترتیب ، ساختمان عملا به صورت چند ردیف خشت در می آید که بدون هیچ اتصالی روی هم چیده شده و بالا رفته اند و چند تیر آهن هم روی آنها قرار گرفته است .
بلافاصله پس از این امواج عرضی ، دسته ی دوم امواج زمین لرزه  به بم رسید و کار دسته ی اول را کامل کرد .
این امواج بر خلاف دسته اول ، از نوع طولی بودند یعنی راستای ارتعاششان به موازات زمین بود ( مثل این که ضرباتی متوالی از کنار به یک صفحه زده شود )
موج طولی زمین را در راستای افقی می لرزاند و آن را به این سو و آن سو می داد.
حالا می توانید تصور کنید وقتی چنین موجی به مجموعه ای از خشت ها که فقط روی هم چیده شدهاند برسد چه اتفاقی می افتد .خشت ها ، کاملا از هم جدا می شوند و ساختمان به دلیل وارد شدن نیروهای متضاد افقی بر دو سوی آن از طرف امواج طولی احتمالا به نوعی پیچ می خورد و همراه تیرآهن ها به درون فرو می ریزد.
انتظاری غیر از این میرود؟
روزنامه همشهری